EGE ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ’NİN KURULUŞU (*)

Ege Üniversitesi’nde bir Hukuk Fakültesi kurma düşüncesi, Kurucu Rektörümüz Ord. Prof. Dr. Muhiddin EREL zamanında başlamıştır. 1959 yılında Rektör EREL, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyeleri’nden Doç. Dr. Kudret AYİTER’e “İzmir’e gel, Hukuk Fakültesi’ni kurma işini üstlen!” teklifinde bulunmuştur. Doç. AYİTER, dersinde tek öğretim üyesi olduğunu, fakültesini yüzüstü bırakamayacağını, ancak her türlü katkıda bulunabileceğini söylemiştir. Üniversitede eksikliği sürekli olarak hissedilen Hukuk Fakültesi’ni kurma girişimleri İkinci Rektör, Prof. Dr. Mustafa ULUÖZ ve sonraki rektörler tarafından da devam ettirilmiştir.

Ege Üniversitesi Senatosu’nun, üniversitenin gelişimini planlama konusunda kurduğu komisyonun raporu 08.12.1966 günlü oturumun 4. gündem maddesi olarak görüşülmüş, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT)’ndan gelecek mütalaaya göre 6 yeni fakültenin gelecek 5 yıllık plan döneminde açılması karara bağlanmıştır. Bu kararda Hukuk Fakültesi 3. öncelik sırasındadır. Ancak DPT Hukuk Fakültesi konusunda olumlu görüş bildirmemiştir.

Prof. Dr. İsmet KÖKTÜRK ve Prof. Kemal KARHAN’ın, Hukuk Fakültesi kurulması için senatonun 16.04.1969 günlü oturumunda verdikleri önerge üzerine üniversitenin on yıllık gelişme planını hazırlamak üzere Rektör Prof. Dr. M. ULUÖZ başkanlığında bir komisyon kurulmuştur. Ancak 1968 yılında üniversitelerde başlayan öğrenci olayları kırıp dökmelere, fakülte işgallerine ve cinayetlere doğru giderek tırmandığı, İstanbul ve Ankara Üniversiteleri’nde Hukuk ve Sosyal Bilimler Fakülteleri olayların odak noktaları olduğu için konuda bir gelişme olmamıştır. Senatonun 25.05.1971 günlü oturumunda, Hukuk Fakültesi dahil 8 yeni fakülte ve yüksek okul açılması kararı da sonuçsuz kalmıştır.

Rektör yardımcısı Prof. Dr. Mahmut BİRSEL’in Hukuk Fakültesi açılması için verdiği 20.11.1973 tarihli önergesi senatonun 27.11.1973 günlü oturumunda görüşülmüş ve konuyu incelemek üzere Prof. Dr. BİRSEL başkanlığında yeni bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyonun raporu, senatonun 01.07.1975 günlü oturumunda görüşülerek Hukuk Fakültesi açılma teklifi kabul edilmiş ve üst makamlara sunulacak gerekçeyi hazırlamak üzere Prof. Dr. Yusuf VARDAR başkanlığında Prof. Dr. Mahmut BİRSEL, Prof. Dr. Cengiz PINAR, Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ ve Prof. Dr. Kudret AYİTER’den oluşan bir komisyon kurulmasına karar verilmiştir. Komisyonun, dünyadaki, Türkiye’deki ve Ege Bölgesi’ndeki gelişmeleri ve ihtiyaçları inceleyerek Ağustos ayı boyunca hazırladığı kapsamlı rapora da DPT 25.12.1975 tarihinde olumsuz görüş bildirmiştir. Buna rağmen çalışmalar devam etmiş, Ege Üniversitesi Senatosu 05.04.1977, 05.07.1977 ve 13.12.1977 günlü oturumlarında konuyu tekrar tekrar görüşerek Hukuk Fakültesi’nin açılması yönünde karar vermiştir.

Bu arada E.Ü. İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi’nin “İktisat Fakültesi” ve “İşletme Fakültesi” olmak üzere iki fakülteye ayrılması çalışmaları da devam ediyor ve anılan fakültenin “Hukuk Kürsüsü’nün, kurulacak Hukuk Fakültesi’nin çekirdeğini oluşturması yönünde fiili adımlar atılıyordu. Senatonun 07.02.1978 günlü oturumunda, İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi’nin 01.02.1978 gün ve 107/2 sayılı fakülte kurulu kararı göz önüne alınarak bu kararda önerilen kadroların Hukuk Fakültesi’ne tahsisine, bu kadroların bir kısmında halen çalışmakta olan Prof. Dr. Muhiddin ALAM, Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ, Prof. Dr. Şükrü POSTACIOĞLU, Prof. Dr. Bilge UMAR, Doç.Dr. Özkan TİKVEŞ, As. Şebnem BAŞOĞLU, As. Dr. Şeref ERTAŞ, Arş. Huriye MENEMENCİOĞLU ve As. Ahmet ÇALIK’ın kendi rızaları da alınmak şartıyla, Hukuk Fakültesi’nin faaliyete geçmesinin uygun görüldüğü tarihte bu fakültede görevlendirilmiş sayılmalarına; komisyonun tesbit ettiği bilim dallarına öğretim üyesi alınması için 4 profesör ve 7 doçent kadrosunun ilanına; müracaatların aynı komisyon tarafından incelenmesine karar verilmiştir. Bu kararda anılan komisyonun üyeleri Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ (başkan), Prof. Dr. Tevfik PEKİN, Prof. Dr. Şükrü POSTACIOĞLU, Prof. Dr. Kudret AYİTER (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi), Prof. Dr. Kemal OĞUZMAN (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi) dır. Böylece Hukuk Fakültesi’nin açılması yönünde en önemli fiili adım atılmıştır.

Fakülteye tahsis edilen kadrolardan birisine Prof. Dr. Mahmut BİRSEL 21.03.1978 tarihinde atanmış, aynı gün Prof. Dr. Hüseyin TİMUR, 1750 sayılı Kanunun 40. maddesine göre 2 yıl için Hukuk Fakültesi’nde görevlendirilmiş, İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kemal OĞUZMAN (30.03.1978’de) ile Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Kudret AYİTER’in de 40. maddeye göre görevlendirildikleri anılan üniversite rektörlükleri tarafından bildirilmiştir. Böylece fakülte kurulunu oluşturacak öğretim üyesi sayısı fazlası ile temin edilmiştir. Bu öğretim üyeleri 14 Nisan 1978’de Rektör Prof. Dr. Hakkı BİLGEHAN’ın başkanlığında toplanmış ve ilk fakülte kurulu olarak Prof. Dr. Muhiddin ALAM’ı dekan, Prof. Dr. Şükrü POSTACIOĞLU ile Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ’u senato üyesi olarak seçmiştir.

Fakülte Kurulunun önerisi ve Senatonun 09.05.1978 tarih ve 220 / 24 sayılı kararı ile Hukuk Fakültesinde aşağıdaki kürsüler kurulmuştur:

1- Hukuk Tarihi ve Roma Hukuku

2- Medeni Hukuk

3- Ticaret Hukuku

4- İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku

5- Medeni Usul Hukuku ve İcra İflas Hukuku

6- Anayasa ve İdare Hukuku

7- Ceza Hukuku ve Devletler Hukuku

Senato’nun 09.05.1978 tarih ve 220/31 sayılı kararı ile İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi’ne bağlı “Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksekokulu” Hukuk Fakültesine bağlanmış, 06.06.1978 tarihinde Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesinden Prof. Dr. Turhan Tufan YÜCE naklen atanmış, 11.07.1978 tarihinde 1978-1979 öğretim yılında 200 öğrenci alınmasına karar verilmiş ve 03.10.1978 tarihinde Fakültenin öğretim ve sınav Yönetmeliği kabul edilmiştir. Prof. Dr. Kudret AYİTER’in(**) ifadesine göre bu yönetmelik, çağdaş yönetmeliklerin en iyisidir.

HUKUK FAKÜLTESİNİN AKADEMİK TEŞKİLATI

Senato’nun 9 Mayıs 1978 tarihli kararı ile kurulan ilk 7 kürsü yukarıda belirtilmiştir. Bunlardan “Ceza Hukuku ve Devletler Hukuku Kürsüsü, Senato’nun 13.03.1979 tarihli kararı ile Ceza ve Ceza Yargılama Hukuku Kürsüsü ve Devletler Hukuku Kürsüsü olmak üzere iki kürsüye ayrılmıştır.

Fakülteye bağlı Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksekokulu’ndan başka Senato’nun 07.08.1979 gün ve 27 sayılı kararı ile öğretim süresi 2 yıl olan Adalet Yüksekokulu kurulmuştur. Yönetmeliği 11.12.1979’da kabul edilen bu okul, 1980-1981 öğretim yılında 100 öğrenci alarak öğretime başlamıştır.

Senatonun 28.04.1981 tarihli kararı ile “Devletler Hukuku Kürsüsü”, “Devletler Umumi Hukuku Kürsüsü” ve “Devletler Hususi Hukuku Kürsüsü” olmak üzere iki kürsüye ayrılmıştır. Senatonun 30.06.1981 tarihli kararı ile de “İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Kürsüsü”, “Ticaret Hukuku Kürsüsü”ne bağlanmıştır.

1982 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi’ne bağlanmadan önce Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin akademik yapısı şöyle idi:

Kürsüler

1- Hukuk Tarihi ve Roma Hukuku Kürsüsü

2- Medeni Hukuk Kürsüsü

3- Ticaret Hukuku Kürsüsü

4- Medeni Usul Hukuku ve İcra İflas Hukuku Kürsüsü

5- Anayasa ve İdare Hukuku Kürsüsü

6- Ceza ve Ceza Yargılama Hukuku Kürsüsü

7- Devletler Umumi Hukuku Kürsüsü

8- Devletler Hususi Hukuku Kürsüsü

Yüksekokullar

1- Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksekokulu

2- Adalet Yüksekokulu

HUKUK FAKÜLTESİ BİNASI

Fiili Kuruluşunu 14.04.1978 tarihinde tamamlayan Hukuk Fakültesi’nin Dekanlık, İdari hizmetler ve hazırlık çalışmaları için yere ihtiyacı vardı. İlk çalışmalar, İktisadı ve Ticari Bilimler Fakültesince tahsis edilen odalarda başlamıştır. Ancak 1978-1979 öğretim yılında başlaması planlanan öğretimin yapılacağı daha geniş bina alanlarına ihtiyaç vardı.

İzmir’de Mithatpaşa Caddesi Karataş Semtinde Kız Lisesi’nin Karşısında ve deniz kenarında özel yüksekokul binası olarak inşa edilen, daha sonra Adliye ve Devlet Güvenlik Mahkemesi olarak kullanılan 178 nolu bina, Ege Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü tarafından kiralanmıştı. Enstitü, bu binanın ilk üç katını Hukuk Fakültesine tahsis etti. Binada mobilya, mefruşat diye hiçbir şey yoktu. Fakültenin de henüz bütçesi ve parası yoktu. Diğer fakültelerin hurdalıkları dolaşılarak bulunan kırık dökük sandalyeler ve masalar toplanarak onarılmak suretiyle sınıflar, bürolar ve çalışma odaları oluşturuldu. Fakülte bu koşullar altında 15 Kasım 1978 tarihinde sade bir törenle öğretime açıldı.

FAKÜLTENİN EGE ÜNİVERSİTESİNDEN KOPARILIŞI

Üniversiteleri ve bağlı kuruluşlarını yeniden düzenleyen 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 20 Temmuz 1982 tarihinde yürürlüğe girmesi ile Ege Üniversitesi ikiye bölünmüş ve Hukuk Fakültesi yeni kurulan Dokuz Eylül Üniversitesine bağlanmıştır. Böylece Ege Üniversitesi yaklaşık yirmi yıllık bir uğraş sonunda sahip olduğu Hukuk Fakültesi’nden yoksun kalmıştır.

Bu süre içinde Fakültenin öğrenci ve mezun sayıları aşağıda gösterilmiştir.

HUKUK FAKÜLTESİ YÖNETİCİLERİ

Dekanlar

Prof. Muhittin ALAM 14.04.1978 – 21.04.1981

Prof. Dr. Turhan T. YÜCE 21.04.1981 – 20.07.1982

Dekan Yardımcıları

Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ 28.04.1981 – 20.07.1982

İlk Fakülte Kurulu

Prof. Muhiddin ALAM (Dekan)

Prof. Şükrü POSTACIOĞLU

Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ

Prof. Dr. Bilge UMAR

Prof. Dr. Mahmut BİRSEL

Prof. Dr. Kudret AYİTER

Prof. Dr. Kemal OĞUZMAN

Prof. Dr. Hüseyin TİMUR

Doç. Dr. Özkan TİKVEŞ

İlk Yönetim Kurulu

Prof. Muhiddin ALAM (Dekan)

Prof. Şükrü POSTACIOĞLU

Prof. Dr. İrfan BAŞTUĞ

Prof. Dr. Bilge UMAR

Prof. Dr. Hüseyin TİMUR

Prof. Dr. Kudret AYİTER

Doç. Dr. Özkan TİKVEŞ

Müdürler

Prof. Dr. Bilge UMAR (Gazetecilik ve Halkla İlişkiler Yüksekokulu)

15.01.1980 – 20.07.1982

Prof. Dr. Tufan YÜCE (Adalet Yüksekokulu)

21.04.1981 – 20.07.1982

Kürsü Başkanları

Prof. Dr. İlhan AKİPEK (Devletler Umumi Hukuku Kürsüsü)

05.05.1981 – 20.07.1982

Prof. Dr. Mahmut BİRSEL (Devletler Hususi Hukuku Kürsüsü)

05.05.1981 – 20.07.1982

Hukuk Fakültesi’nin kuruluşundan 20.07.1982’de Ege Üniversitesi’nden ayrılışına kadar bu fakültede hizmet verdikleri bilinen öğretim elemanları aşağıdadır.

Hukuk Fakültesi’nde hizmet veren öğretim elemanları

(20.07.1982’deki unvanları ile)

Hukuk Fakültesi Öğrenci ve Mezun Sayıları

HUKUK FAKÜLTESİ DEKAN ve DEKAN YARDIMCILARININ ÖZGEÇMİŞLERİ

DEKAN PROF. MUHİTTİN ALAM

İzmir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi öğretim üyesi iken bu Akademinin “İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi” adıyla 1969 yılında Ege Üniversitesi’ne bağlanması üzerine Ege Üniversitesi öğretim üyeleri arasında yer alan Prof. Dr. Muhittin ALAM, Sosyal İlişkiler Kürsüsü Başkanlığını yapmıştır. 09.07.1974 – 03.06.1975 tarihleri arasında İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesinin üçüncü Dekanı olarak üst yönetim hizmeti veren Prof. Dr. M. ALAM, bu fakültenin 01.03.1978 tarihinde üç yeni fakülteye bölünerek kapanması üzerine kurulan fakültelerden biri olan Hukuk Fakültesi’ne geçmiştir. 14.04.1978 – 21.04.1981 tarihleri arasında Hukuk Fakültesinin Kurucu Dekanı olarak hizmet vermiştir.

DEKAN PROF. DR. TURHAN TUFAN YÜCE

Pof. Dr. Turhan Tufan YÜCE, Atatürk Üniversitesi İşletme Fakültesi öğretim üyesi iken Ege Üniversitesi Senatosu’nun 6 Haziran 1978 tarihli kararı ile Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne naklen atanmıştır. Bu fakültede 26.10.1978’de göreve başlayan Prof. Dr. Turhan T. YÜCE, 13.03.1979 tarihinde Ceza ve Ceza Yargılama Kürsüsü Başkanlığına, 23.09.1980 tarihinde Adalet Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü’ne ve 21.04.1981 tarihinde de Dekan Yardımcılığına seçilmiştir. Prof. Dr. Turhan T. YÜCE, 16.04.1981 tarihinde Hukuk Fakültesi Dekanlığı’na seçilmiş ve 17.09.1982 tarihine kadar bu görevini sürdürmüştür.

20.07.1982 tarihinde yürürlüğe giren 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 18. madde hükmü ile Hukuk Fakültesinin Dokuz Eylül Üniversitesine bağlanması üzerine Prof. Dr. Turhan T. YÜCE bu yeni Üniversiteye intikal etmiştir. Dokuz Eylül Hukuk Fakültesinde kamu Hukuku Bölüm Başkanlığı yapan Prof. Dr. Turhan T. YÜCE, 01.02.1987 tarihinde emekli olmuştur.

DEKAN YARDIMCISI PROF. DR. İRFAN BAŞTUĞ

Emine Düriye Hanımefendi ile M. Hamdi BAŞTUĞ’un oğlu olarak 05.10.1930 tarihinde Bursa’da dünyaya gelen İrfan BAŞTUĞ, Münih / Almanya’da Ludwig Maximillian Üniversitesi’nden doktora derecesi ile mezun olmuştur. 1961 yılında İzmir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde asistan olarak çalışmaya başlayan Dr. İ. BAŞTUĞ, 1965 yılında Doçent olmuştur. Akademinin Mayıs 1969’de Ege Üniversitesine İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesi olarak bağlanması üzerine bu üniversiteye intikal eden Doç. Dr. İ. BAŞTUĞ, 1973 yılında profesörlüğe yükseltilmiştir.

İktisadi ve Ticari Bilimler Fakültesinin üç yeni fakülteye bölünerek 01.03.1978 tarihinde kapanması ile kurulan Hukuk Fakültesi’nde yer alan Prof. Dr. İ. BAŞTUĞ, 18.04.1978’de Senato üyeliğine ve Fakülte Yönetim Kurulu Üyeliğine seçilmiştir. 28.04.1981 tarihinde Dekan Yardımcısı seçilen Prof. Dr. İ. BAŞTUĞ, 20.07.1982’de yürürlüğe giren 41 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 18. maddesi hükmü ile Hukuk Fakültesinin Dokuz Eylül Üniversitesine bağlanması üzerine bu yeni üniversiteye intikal etmiştir. Bu üniversitede Ticaret Hukuk öğretim üyesi iken emekli olan Prof. Dr. İ. BAŞTUĞ, 4 kitap ve Hukuk alanında birçok makalenin yazarıdır.

(*) Fakültemizin kuruluşunu anlatan bu metnin ayrıntısı için bkz. Kuruluşundan Günümüze Ege Üniversitesi (1955-2005), İzmir-2005, s.685-691.

(**) Prof. Dr. Kudret AYİTER’in ve Prof. Muhittin ALAM’ın Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi’nin 1980 yılında yayınlanan ilk sayısındaki makalelerinde, bu fakültenin kuruluşu ile ilgili ayrıntılı bilgiler vardır.